Blauwe haren zwarte ogen - Felicita Vos

De Romacultuur van binnenuit

Blauwe haren, zwarte ogen begint met een reis naar Auschwitz. Het is het startpunt voor een tocht door de rijke cultuur van Sinti, Roma en gitano’s, ook wel zigeuners genoemd. Ze zijn door de eeuwen heen vervolgd en als paria’s van de maatschappij naar onherbergzame uithoeken verdreven. Ook vandaag de dag worden veel Roma geminacht en verguisd en wordt in stereotype beelden over hen geoordeeld. Maar hoe ziet hun cultuur er dan wel uit? Felicita Vos neemt ons mee naar diverse delen van Europa waar haar hoofdpersonen leven en werken.

Ze danst met zangeres Ljiljana Buttler-Petrovic, drinkt cappuccino met flamencodanser Joaquin Cortès, huilt om gemartelde zielen in Birkenau en komt tot de ontdekking dat ondanks de versplintering van een volk oude tradities bewaard zijn gebleven en overal in Europa op eenzelfde manier in ere worden gehouden. Vos staat stil bij haar persoonlijke levensgeschiedenis en bij politieke situaties en sociaaleconomische factoren in de verschillende landen. Ze gaat de confrontatie aan met bestaande conventies door openhartig culturele taboes uit de Romacultuur als homoseksualiteit, dood en vervolging, aan te snijden.

Blauwe haren, zwarte ogen is een uniek, caleidoscopisch document dat de cultuur van Sinti, Roma en gitano’s van binnenuit belicht. Aan het woord komen Joaquin Cortès, Sylvia Tóth, Tata Mirando, Amet Jasar, Gusztáv Balázs, Esma Redzepova, Ljiljana Buttler-Petrovic, Tomatito, het Rosenberg Trio en vele anderen.

De Volkskrant
In Blauwe haren, zwarte ogen verweeft zij haar eigen levensgeschiedenis met een veelheid aan aspecten van de zigeunercultuur. Zij bezoekt Auschwitz-Birkenau, waar honderdduizenden Roma, Sinti en gitano’s omkwamen. Ze ontmoet beroemdheden uit de zang- en danswereld zoals de Macedonische ster Esma Redepovoa. En ze praat met bekende Nederlanders van zigeunerorigine. Onder hen Sylvia Tóth, de dochter van een Hongaarse Roma violist. In het witte Nederland van de jaren vijftig was zij een onderwerp van spot en discriminatie. ‘Het stigma uit mijn jeugd heeft mij veel vechtlust gegeven’, bekent zij tegenover Vos.

De Groene Amsterdammer
De meeste Roma die Vos heeft geportretteerd zijn artiesten zoals de leden van het Rosenberg Trio, Tata Mirando, Esma Redzepová, de Servische zangeres Ljiljana Buttler-Petrovic en de Spaanse flamencogitarist Tomatito. Maar Vos heeft ook Roma in beeld gebracht die in de politiek of het bedrijfsleven werken, zoals Sylvia Tóth, voormalig zakenvrouw van het jaar, die nu een organisatie leidt die zich inzet voor kansarme kinderen. Vos geeft een bijzonder portret van Lívia Járóka, die voor de coalitie van de Europese Volkspartij en de Europese Democraten lid is van het Europees Parlement. Járóka, in 1974 in Hongarije geboren, werd in 2004 voor de Hongaarse centrumrechtse partij Fidesz tot Europarlementariër gekozen. Sindsdien zet ze zich in voor de belangen van Roma in de EU. Ze laat zich niet ontmoedigen als ze in de wandelgangen van het Europarlement opvangt dat ‘dit aardige meisje zich brandt aan dit stomme onderwerp’.

Trouw
Felicita Vos laat zien dat er genoeg Roma zijn die het gemaakt hebben in het leven. Het is een bundel interviews met bekende en geslaagde mensen, in binnen- en buitenland zoals zakenvrouw Sylvia Tóth, flamencodanser Joaquin Cortès, zanger Reinard Dewus en orkestleider Tata Mirando Zij vertellen over onze gezamenlijk cultuur, wat hun afkomst betekent voor hun leven en werk, hoe ze soms hebben moeten vechten om vooruit te komen.

De Gelderlander
In Blauwe haren, zwarte ogen geeft Felicita Vos openheid van zaken over de cultuur van de Roma. Dat ligt binnen die wereld erg gevoelig. De Roma worden geconfronteerd met veel vooroordelen. ‘Ik heb geprobeerd nuancering aan te brengen in die stereotype beelden.’

Politics. Be
“Blauwe Haren, Zwarte Ogen” is zeker een geslaagd boek dat een goede inkijk geeft in een cultuur waarover de meesten enkel een ongefundeerd vooroordeel hebben. Felicita Vos weet de verschillende vertellers elk een afzonderlijk deel van hun cultuur naar voor te laten brengen en heeft haar gasten dus goed gekozen, zeker wel een aanrader.

Wim Brands
‘Een mooie, romantische titel voor een indringend portret.’

NRC Handelsblad
Felicita Vos gaat de confrontatie aan met bestaande conventies door openhartig culturele taboes uit de Romacultuur als homoseksualiteit, dood en vervolging, aan te snijden. Blauwe haren, zwarte ogen is een uniek, caleidoscopisch document dat de cultuur van Sinti, Roma en gitano’s van binnenuit belicht.

Desiré de Jonge Nederlands Dagblad
In haar boek Blauwe haren, zwarte ogen, toont Felicita Vos met bekende en succesvolle Roma zoals zakenvrouw Sylvia Tóth aan dat het stereotype beeld van de Roma niet voor iedereen geldt.

Dank je wel !